Du học Mỹ là ước mơ của nhiều học sinh, sinh viên nhưng không nhiều gia đình có thể đáp ứng mức học phí từ 35-55 ngàn USD/năm ở trường công lập và 65-75 ngàn USD/năm ở các trường tư của Mỹ. Vì vậy, nhu cầu “săn” học bổng du học Mỹ ngày càng phổ biến. Để giúp các học sinh có thêm kinh nghiệm trong việc xin học bổng du học Mỹ, chúng tôi đã có buổi trò chuyện với anh Nguyễn Bùi Minh Cường, giảng viên chương trình SAT và viết luận tại Trung tâm Anh ngữ du học ETEST, người từng giúp cho nhiều học sinh Việt Nam xin học bổng Mỹ thành công.
Anh Nguyễn Bùi Minh Cường, giảng viên Trung tâm Anh ngữ du học ETEST
Theo anh, cơ hội xin học bổng du học Mỹ dành cho học sinh Việt Nam hiện nay ra sao?
Hiện nay, học bổng du học Mỹ vẫn phong phú hơn các trường đại học của Anh, Úc, New Zealand, Canada. Tuy nhiên, do số lượng học sinh du học Mỹ ngày càng nhiều và một số trường đại học Mỹ cũng có nguồn học bổng hạn chế cho học sinh quốc tế nên nguồn học bổng toàn phần rất hiếm hoi, chỉ dành cho số ít học sinh xuất sắc hằng năm. Chúng ta có thể nhắm đến các học bổng bán phần, 70 – 80% thì khả quan hơn.
Thông tin về học bổng trên internet rất phong phú, học sinh và phụ huynh có thể chủ động tìm hiểu để lựa chọn nguồn học bổng tốt. Nếu đã chọn được trường – ngành học phù hợp với sở thích và khả năng, các em có thể tìm hiểu về thông tin học bổng được đăng công khai trên website của trường. Ngoài ra, các em có thể liên hệ với du học sinh có kinh nghiệm săn học bổng. Tuy nhiên, việc xin học bổng du học Mỹ là một lộ trình dài hơi, trong đó cần các bước chuẩn bị về tiếng Anh, vốn sống và một bài luận đủ gây ấn tượng.
Lộ trình xin học bổng nên bắt đầu từ lứa tuổi nào, thưa anh?
Nên bắt đầu từ khi các em học lớp 9, lớp 10. Để các em có thể thi TOEFL hoặc IELTS vào năm lớp 10 và thi SAT, ACT vào năm cuối cấp, ngoài ra còn cần khá nhiều thời gian để tích lũy vốn sống nữa.
Các em học sinh vẫn băn khoăn là không biết nên thi TOEFL hay IELTS?
Hiện nay, điểm thi IELTS cũng được chấp nhận bởi phần lớn các trường của Mỹ như TOEFL. Học sinh nếu đã quen với việc thi trên giấy và phỏng vấn trực tiếp thì nên thi IELTS, còn nếu cảm thấy thoải mái hơn khi thi cả viết và nói với máy thì nên thi TOEFL.
Ngoài chuẩn bị về ngoại ngữ, học sinh cần chuẩn bị những gì để xin học bổng?
Các em cần xác định được thế mạnh của mình mới chọn được học bổng phù hợp. Có một thế mạnh mà ít người chú ý đó là “quốc tịch Việt Nam”. Thực tế, việc “săn” học bổng Mỹ của học sinh, sinh viên Việt Nam dễ hơn ở Singapore rất nhiều. Vì phần lớn các nguồn quỹ học bổng Mỹ ưu tiên cho các nước đang phát triển như Việt Nam. Vì vậy, khi xin học bổng Mỹ mà “quên” đề cập đến quốc tịch Việt Nam thì sẽ mất đi một ưu thế.
Chương trình chú trọng về học thuật ở nước ta cũng là một lợi thế, giúp nhiều em giỏi về các môn khoa học, toán học. Báo chí Mỹ đang đề cập nhiều đến STEM (Science – Technology – Engineering – Mathematics) như một phương pháp giáo dục hiện đại. STEM được hiểu là phương pháp giáo dục trang bị cho người học những kiến thức và kỹ năng cần thiết liên quan đến các lĩnh vực Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật và Toán học. Trước đây, giáo dục Mỹ thường chú trọng đến các giá trị sống nên đào tạo ra các nhà lãnh đạo giỏi hơn là các nhà khoa học giỏi. Đến nay, Mỹ coi giáo dục STEM như là một sự sống còn trong việc duy trì nguồn nhân lực sáng tạo chất lượng cao. Chính vì vậy, những học sinh Việt Nam giỏi về toán học, khoa học sẽ là một ưu thế khi xin học bổng tại các trường đại học Mỹ.
Còn sự chuẩn bị về vốn sống như anh đề cập ở trên thì thế nào, xin anh giải thích rõ hơn?
Mặt trái của việc chú trọng về học thuật của giáo dục Việt Nam chính là các em học sinh không còn thời gian để trải nghiệm cuộc sống. Không may là hầu hết các trường đại học Mỹ đều yêu cầu học sinh phải có kinh nghiệm về hoạt động ngoại khóa, chẳng hạn như thể thao, âm nhạc, nghệ thuật… nhằm kiểm tra về khả năng lãnh đạo của các em. Bên cạnh đó, học sinh còn cần có trải nghiệm về cuộc sống, cảm nhận về những điều diễn ra quanh mình, từ gia đình, bạn bè đến những cảm xúc cá nhân để có những thông tin lý thú cho bài luận xin học bổng.
Bài luận là một trong những thủ tục khó khăn nhất đối với nhiều học sinh. Làm thế nào để bài luận của mình gây ấn tượng với người tuyển sinh?
Một bài luận ấn tượng đúng là rất khó nhưng lại là yếu tố quyết định trong hành trình săn học bổng. Vì hồ sơ học bổng thành công phải đảm bảo ba tiêu chí: (1) Học sinh phải thông minh, (2) Học sinh có định hướng, mục tiêu rõ ràng và có khả năng vượt qua khó khăn để hoàn thành mục tiêu, (3) Học sinh có khả năng thuyết phục, làm lay động lòng người. Trong đó, yếu tố thứ nhất thể hiện chủ yếu qua bảng điểm và hầu hết các bảng điểm xin học bổng đều xuất sắc cả, hai yếu tố còn lại đều thể hiện qua bài luận.
Vậy làm sao để bài luận thể hiện điều này, xin anh hướng dẫn thêm?
Thông thường, các em cần phải thể hiện được những biến cố mà các em trải qua trong cuộc sống và mình đã phấn đấu để vượt qua khó khăn để đạt được mục tiêu như thế nào. Một học sinh của tôi tên Thu Minh đã giành học bổng trị giá 2,25 tỉ đồng của Trường Đại học Florida Institute of Technology (FIT), nhờ một bài luận ấn tượng kể về quá trình em đã vượt qua sự kỳ thị và nỗ lực hoàn thành chương trình học tăng cường, rút ngắn thời gian học để giúp gia đình tiết kiệm chi phí du học như thế nào.
Nhưng không nhiều em có hoàn cảnh đặc biệt như Thu Minh. Đối với những học sinh có cuộc sống khá thuận lợi thì làm sao để cho đơn vị tuyển sinh thấy được khả năng phấn đấu của các em?
Các em phải tự đặt ra cho mình một mục tiêu, công việc và định hướng thực hiện mục tiêu đó. Chẳng hạn như em Hồng Trình, một học sinh của tôi, đã quyết định làm một chiếc kính thiên văn trong ba tháng hè. Cuối cùng, em không thể hoàn thành được mục tiêu nhưng những kinh nghiệm từ thất bại của em thể hiện trong bài luận đã giúp Trình nhận học bổng trị giá 3,5 tỉ đồng cho cả bậc đại học và thạc sĩ của Trường Đại học Clark University và Columbia University.
Tuy nhiên, một bài luận ấn tượng thì không thể thiếu khả năng thuyết phục, làm lay động lòng người. Nếu bài luận chỉ cung cấp thông tin đơn thuần thì người đọc sẽ mất thời gian thu nhận, phân tích, so sánh… Còn nếu bài luận được viết một cách ấn tượng, có phương pháp thì thông tin sẽ đi trực tiếp vào hệ viền (limbic system) tại não là nơi điều chỉnh cảm xúc, nghị lực và cả sự bốc đồng. Ấn tượng này sẽ khiến người đọc bài cảm thấy yêu thích bài luận mà đôi khi không cần lý giải nguyên nhân. Điều quan trọng là các em cần tìm một người hướng dẫn có kiến thức chuyên môn, hiểu biết về phương pháp viết luận có khả năng thuyết phục, khiến người đọc xúc động.
Như tôi đã nói, việc “săn” học bổng là một lộ trình dài hơi, cần có sự kết hợp giữa học sinh, gia đình và nhà trường. Và một người hướng dẫn giàu kinh nghiệm giống như một “người đưa đò” tận tụy, có thể giúp các em chọn một học bổng tốt và hướng dẫn cho các em từng bước để xây dựng một hồ sơ “đẹp”. Như vậy thì việc xin học bổng sẽ hiệu quả mà không mất nhiều thời gian.
