Trung Quốc có hàng chục đô thị cổ, hay còn gọi là cổ trấn, được ca ngợi đẹp như mơ, đẹp siêu lòng, chạm đến thiên đường. Nhưng để ý kỹ thì trong đó chỉ có hai cổ trấn được UNESCO xếp vào di sản văn hóa thế giới là Bình Dao ở tỉnh Sơn Tây và Lệ Giang ở tỉnh Vân Nam.
Lệ Giang sớm được dân thích xê dịch ở Việt Nam biết đến, bởi nó gần Việt Nam hơn cả so với các cổ trấn khác, ngay tại tỉnh biên giới Vân Nam, từ Hà Nội lên Lào Cai, qua cửa biên giới Hạ Khẩu, đi xe tới Côn Minh rồi đổi xe là tới Lệ Giang (hiện đã có tàu cao tốc từ Côn Minh đi Lệ Giang, rút ngắn hành trình từ 12 giờ xuống còn 3 giờ đồng hồ). Từ khi các công ty du lịch chưa mở tour đến Lệ Giang thì các bạn đã tự tổ chức đi rồi.
Tôi còn nhớ trong box chuyên về du lịch trên diễn đàn Trái Tim Việt Nam (TTVNOL) khoảng năm 2005 xuất hiện mục “Lệ Giang khung trời mơ ước”, đó là nơi trao đổi tin tức, kinh nghiệm, tìm bạn đồng hành đi Lệ Giang. Các đoàn đã đi Lệ Giang, được đánh số thứ tự 1, 2, 3… vào mục này truyền lại kinh nghiệm cho các đoàn sau. Tôi nhớ đăng ký vào đoàn thứ 9 đi Lệ Giang mùa xuân 2007, mới đầu có đông người hăng hái tham gia bàn luận, cuối cùng khi xuất phát chỉ còn đúng 3 người. Những năm đó, Facebook hay các mạng xã hội khác chưa có, diễn đàn TTVNOL (của FPT làm) có thể xem như mạng xã hội lớn của các bạn trẻ, hay nói cách mới là “não của người Việt nằm ở Việt Nam”. Bên cạnh đó là diễn đàn Thanh Niên Xa Mẹ (tathy.com) với thành phần chính là các bạn du học sinh với nhiều kiến thức và trang Talawas phải vượt tường lửa mới vào được.
Lệ Giang cổ trấn thu hút khách du lịch không vì riêng vẻ đẹp của nó, mà còn những điểm du lịch gần nó nữa, tức là khá tiện lợi để đi nhiều điểm trong một lần. Gần ngay cổ trấn có các trấn cổ khác là Thúc Hà, Bạch Sa, xa hơn chút có Hổ Khiêu Hiệp (Dốc Hổ Nhảy), Ngọc Long Tuyết Sơn, xa hơn nữa là thành phố Côn Minh, thành Đại Lý, Shangri La, Đức Khâm ở cực tây bắc tỉnh Vân Nam, sát đường biên với Tây Tạng.
So với cách đây 12 năm thì Lệ Giang cổ trấn giờ đẹp, mới, nhiều màu sắc hoa lá hơn, nhưng treo hơi bị nhiều quốc kỳ. Nó có thêm một tiệm Starbucks và một tiệm Burger King, có lẽ thay cho tiệm bán bánh quẩy mà mỗi buổi sáng, chỉ cần hai chiếc bánh quẩy lớn và một tô sữa đậu nành nóng, tôi có thể đi bộ đến tối. Có vẻ những gia đình người Nạp Tây địa phương dần lui khỏi cổ trấn để nhường chỗ buôn bán cho người khác. Đời sống không thể đứng yên, kể cả một nơi gọi là “cổ”.
Tuy vậy, tinh thần “cổ” vẫn đậm đặc trong không gian. Cổ trấn được cho rằng có 800 tuổi, nhưng thực ra trận động đất năm 1996 đã xóa bỏ nhiều thứ và người ta phải dựng lại những ngôi nhà cổ trên đống đổ nát. Thế mới thấy, cái tinh thần “cổ” mới là quan trọng và để bồi đắp tinh thần này cần phải có tính kỷ luật cao. Trung Quốc có thể làm việc cho người khác rất tệ, nhưng đã xác định làm để cho họ thì làm rất tốt. Nhìn dòng Ngọc Hà, linh hồn của cổ trấn, trong vắt chảy quanh là có thể thấy rõ điều đó.
Khi trước, hành trang kiến thức để đi du lịch tự túc là những kinh nghiệm được chỉ dạy trên diễn đàn TTVNOL và cuốn sách hướng dẫn du lịch Lonely Planet. Bây giờ, nhiều quá trời các kênh thông tin để tham khảo, ảnh chụp phong cảnh với hot girl lung linh. Người làm xúc tiến du lịch bên đó còn trả tiền thuê ê-kíp các hot girl, hot facebooker xứ mình sang đó chụp các bộ ảnh để về phát tán trên các kênh truyền thông, mạng xã hội.
Nhưng kể cả bây giờ, với một nùi thông tin đó, đi tự túc không qua công ty du lịch, nếu không cẩn thận thì trong một cổ trấn không lớn như Lệ Giang, bạn vẫn có thể lạc đường. Trừ khi bạn cố tình lạc lối, dư thời gian buông lơi tâm trí vào những gốc liễu, ngọn hoa, mái nhà, vô số những chiếc cầu đủ loại hình dáng chất liệu bắc ngang qua dòng Ngọc Hà, để mặc bước chân tự diễn biến.
Nếu để không lạc, đừng trông mong vào việc hỏi đường nếu bạn không biết tiếng Trung. Hãy thủ sẵn một bản đồ giấy ở quầy thông tin nào đó, mua sim 4G, tải phần mềm vượt tường lửa VPN để có thể vào Facebook, Google. Đừng trông mong gì vào Google Map vì nó rất sơ sài, hãy tải Baidu Map mới đầy đủ chi tiết từng ngôi nhà. Ngặt cái Baidu Map chỉ toàn tiếng Trung, không sao, vì bạn còn có Google Dịch. Bạn cũng nên cài thêm ứng dụng WeChat phiên bản tiếng Anh nữa, hữu dụng cho nhiều việc, trong đó có chức năng thanh toán tiền WeChat Pay mà hầu hết các cửa hàng, nhà hàng, khách sạn, cảnh điểm đều chấp nhận.
Trấn cổ Lệ Giang, góc nào cũng cho ra được tấm hình đẹp, thậm chí có những chỗ u tịch ngay giữa mùa cao điểm du lịch. Ở cổ trấn sống chậm nhiều ngày chắc không chán. Nhưng có thời gian, bạn nhất định tản bộ lên đồi Sư Tử, trèo lên Vạn Cổ Lâu ngắm toàn cảnh trấn cổ. Nhất định mua vé cáp treo lên Ngọc Long Tuyết Sơn xem show ngoài trời ông Trương Nghệ Mưu dựng, chinh phục cột mốc 4680 mét (chỉ cho khai thác du lịch đến mốc này, còn đỉnh cao nhất của dãy núi là 5596 mét) và cởi áo bán nuy chụp hình trong thảm tuyết trắng quanh năm phủ kín đỉnh núi.
